روابط عاطفی گذشته‌ی خود را بررسی کنید تا الگوهای منجر به عود و بازگشت تله‌ی زندگی را بشناسید. فهرستی از خطاهای فکری و رفتاری ناشی از رهاشدگی تهیه کنید.فهرستی از روابط عاطفی خود تهیه کنید. در هر کدام از این روابط چه خطاهایی از شما سر زد؟ آیا از طرف مقابل خیلی حمایت می‌کردید؟ آیا تمام هزینه‌های عاطفی و مالی رابطه را شما می‌پرداختید؟ آیا طرف مقابل، آدم پیش‌بینی‌پذیری بود؟ آیا از همان ابتدای رابطه نفوس بد می‌زدید که دست شما را توی پوست گردو می‌گذارد و آخرش هم همین گونه شد؟ آیا طرف مقابل شما به محض این که توجّه‌تان به کس دیگری معطوف می‌شد، حسادتش گُل می‌کرد؟ در رابطه‌ی شما چه الگویی حاکم بود؟ چه مشکلاتی باعث شد که رابطه‌ی شما ختم به خیر نشود؟

لیزا پس از تهیه‌ی فهرست روابط عاشقانه متوجه شد که روابط بی‌ثبات و بی‌ثمر زیادی داشته است. در واقع علت اصلی مراجعه‌ی او به ما همین بود که می‌خواست با فردی رابطه داشته باشد که متعهد و باثبات باشد. ابتدا سعی کردیم لیزا در رابطه با ما تا حدودی به امنیّت و ثبات برسد. باز هم این پدیده مهم خودش را نشان می‌دهد که ارتباط عاطفی سالم چقدر می‌تواند در زندگی افراد تأثیرگذار باشد و داشتن تجربه‌ای سالم چقدر می‌تواند رضایت و کیفیت رابطه را افزایش دهد.

۴. از رابطه با افراد بی‌ثبات، بی‌تعهد و تنوع‌طلب اجتناب کنید، ولو این که این افراد برای شما جذابیت و کشش زیادی داشته باشند.

در طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری که دکتر جفری یانگ در مجموعه طرحواره ها عنوان کرده اند، افراد اعتقاد راسخ دارند که در هر لحظه از زندگی آنان فاجعه غیر قابل کنترل و وحشتناک اتفاق خواهد افتاد. به عنوان مثال: ابتلا به بیماری غیر قابل علاج، بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، آتش سوزی، وقوع تصادف، بحران های روانی، دیوانه شدن و غیره. اضطراب آنان به قدری بالا می رود که ممکن است در حین رانندگی حتی اگر مسیرشان را گم کنند، متحمل حملات پانیک (وحشت زدگی، آسیمگی یا هراس شوند. حملات پانیک یک بیماری روانشناختی است که با نشانه های اضطرابی شدید مانند تپش قلب، تنگی نفس و تعریق خود را نشان می دهد. افکاری که این افراد را کنترل می‌کنند، معمولاً در حوزه ترس از مرگ و یا سکته قلبی می باشد).

طرحواره آسیب پذیری

ویژگی های افراد دارای طرحواره آسیب پذیری
این افراد به صورت افراطی و خودرای از داروهای آرامبخش استفاده می‌کنند. اگر راهکار مقابله آنان اجتناب باشد، از هر نوع فعالیتی که اضطراب شان را بالا می برد و یا طرحواره شان را فعال می کند دوری می کنند. مانند چکاپ پزشکی، رانندگی، مدیریت بحران ها، شرکت در کلاس های مدیریت بیماری و یا پیشگیری. افرادی که طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری دارند به صورت وسواس گونه درگیر آیین های وسواسی مانند رفتارهای ایمنی، می شوند. منظور از این رفتارها وابستگی افراطی به همراه بودن شخصی مورد اعتماد در کنار خودشان، همراه داشتن همیشگی شیشه داروهای آرام بخش، قمقمه آب و غیره است. به نحوی که اگر نباشند به شدت احساس اضطراب را تجربه خواهند کرد.

طرحواره آسیب پذیری

در فرایند طرحواره درمانی مشاهده می‌شود که طرحواره آسیب پذیری ارتباط تنگاتنگی با طرحواره نقص شرم و همچنین طرحواره رهاشدگی دارد. هدف طرحواره درمانی برای مراجعین این است که بتوانند از نظر شناختی(افزایش قدرت تفکر، مدیریت فکر و حل مساله)، احساسی(تنظیم هیجان) و رفتاری(جایگزین کردن راهکارهای کارامد) اضطراب خود را مدیریت کنند.
آنها باید توانایی مقابله با این حوادث را بهتر ارزیابی کرده و مهارت های خود را افزایش دهند. اگر آنها متوجه این موضوع شوند که اضطراب و ترس هایشان به شدت اغراق‌آمیز است، نشان‌دهنده تأثیرگذاری این شیوه درمانی است. در روان درمانی آنها متوجه خواهند شد که حتی اگر بحران به وجود آید، می‌توانند به صورت موثر و کارآمد آن را مدیریت نمایند.

اگر برایتان مهم است که در کنار خانواده، پدر و مادر، همسر و فرزندان؛ در محل کار کنار همکاران و دوستان وجهه عاطفی و اجتماعی خودتون رو حفظ کنید، پیشنهاد می کنم در کنار یک طرحواره درمانگر صاحب صلاحیت مهارت های زندگی را بیاموزید.

مازیار جلوه

زندگی خود را دوباره بیافرینید با بینش رویش رهایی

طرحواره اطاعت که از آن تحت عنوان تله اطاعت هم نام می بریم ویژه افرادی است که اجازه می دهند دیگران بر آنها مسلط شوند. آنها به دلیل ترسی که از رها شدن دارند، ترس از منابع قدرت، ترس از تایید نشدن و یا امکان قرار گرفتن در موقعیت های چالش برانگیز دست به دامن اطاعت می شوند. خودشان را نمی بینند؛ زیر پا می گذارند و استنباط شان این است که از جانب دیگران درک نمی شوند. و یا اینکه نیازها و انتظارات و احساساتشان برای آنها ارزشی ندارد. کسانی که در طرحواره اطاعت گرفتار هستند از یک طرف درگیر خودخوری شدید می‌شوند؛ یعنی احساسات خود مخصوصاً خشم را درون ریزی می کنند و از طرف دیگر نیازها و تمایلات خود را زیر پا گذاشته و تمام وقت انرژی شان را صرف برآورده کردن نیازهای اطرافیان می نمایند.

طرحواره اطاعت یا تله اطاعت

این طرحواره بسیار شبیه طرحواره ایثار است؛ با این تفاوت که پایه اصلی طرحواره اطاعت مبتنی بر ترس از تلافی کردن دیگران است. اما پایه اساسی طرحواره ایثار این است که آن ها باور دارند که حق بیان و یا اعمال نیازها و انتظارات و احساسات شخصی خود را ندارند. طرحواره معیارهای سختگیرانه و طرحواره بازداری هیجانی نیز از این قانون تبعیت می کنند.

طرحواره درمانی اطاعت

سبک مقابله ای آنها معمولاً تسلیم است. یعنی تسلیم افراد و شرایط موجود می شوند. آنها می ترسند که اگر نیازهای خود را عنوان کنند مورد بی مهری، انتقاد، تحقیر و تهدید اطرافیان قرار می‌گیرند. هدف طرحواره درمانی در طرحواره اطاعت این است که مراجعین بیاموزند که حق دارند نیازها و احساسات خود را به شیوه ای کارآمد و سازگار عنوان کنند. بتوانند دست از خودخوری، رفتارهای پرخاشگرانه منفعلانه و مخرب بردارند. ابراز وجود و قاطعیت را در مسیر اصلی زندگی خود قرار دهند و خودشان را آنطور که هستند بپذیرند.
زندگی خودرا دوباره بیافرینید با بینش رویش رهایی

مازیار جلوه روانشناس بالینی، طرحواره درمانگر و متخصص طرحواره درمانی

طرحواره محرومیت هیجانی چیست؟ کودکی را تصور کنید که در فضای خانوادگی خود احساس صمیمیت را به معنای واقعی تجربه می کند. می داند در زندگی خود کسانی را دارد که می‌تواند با آنها درد و دل کند. رازهایش را بگوید. کسانی که درکش می کنند. گوش می کنند و سرزنش نمی کنند. قابل اعتماد و اتکا هستند. و در یک جمله احساس امنیت ناب را به او می‌دهند. در چنین رابطه ای اتفاقات حیرت انگیزی رخ نمی دهد که خانواده‌ها از پسش بر نیایند؛ اگرچه که در جای خود شگفت انگیز است!!
شاید در حد رد و بدل کردن یک نگاه شوخ یا محبت آمیز.
شاید در حد ایجاد یک سکوت و آرامش رضایت بخش و عمیق.
شاید در حد گوش کردن به درد و دل های ساده کودک و درک کردن آنها بدون سرکوفت زدن.
یا شاید با علاقه و احترام رفتار کردن.
طرحواره محرومیت هیجانی یا صمیمیت هیجانی

ما هم می دانیم که این رفتارها در عین سادگی سخت هستند و دشوار. اما ضروری هستند و تعیین کننده.
فکر کنید که به نظر شما این رابطه به طرحواره محرومیت هیجانی نزدیک است یا به یک صمیمیت هیجانی و عاطفی؟
کودکان در این فضا احساس ارزشمندی می کنند. موضوعی که در ایجاد طرحواره ها و در جریان طرحواره درمانی بسیار بسیار مهم است. کودک در این فضا درک می‌کند که درک می‌شود نه قضاوت.
می داند که در هر شرایطی ارزشمند است و قابل احترام.
درست متوجه شدین مخاطبین اصلی من در این مقاله پدر و مادرها و نقش آنها در شکل‌گیری طرحواره ها هستند. والدینی که اگر در دوران کودکی فرزندشان احساس امنیت را ایجاد کنند، آرامش و خوشبختی روانی آنها را رقم می‌زنند. والدینی که رشد احساسی سالمی را تجربه کرده اند به جای طرحواره محرومیت هیجانی، صمیمیت هیجانی را ایجاد می کنند.
آنها با احساسات خود آشنا هستند.

محرومیت هیجانی

با خودشان به صلح رسیده اند و می توانند رابطه سالمی با فرزندان و افراد مهم زندگی خود برقرار کنند.
والدین پخته تحت هر شرایطی، موقعیتی را فراهم می‌کنند که بچه‌ها در کنار آنها احساس لذت و آرامش را تجربه کنند.
اگر به دنبال مسیری هستید که بتوانید مهارت ایجاد صمیمیت هیجانی را بیاموزید ما شما را به شناخت عمیق تر طرحواره هایتان دعوت می کنیم.
زندگی خودرا دوباره بیافرینید با بینش رویش رهایی

مازیار جلوه روانشناس بالینی، طرحواره درمانگر و متخصص طرحواره درمانی